สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงราบัต ได้สรุปภาพรวมเศรษฐกิจโมร็อกโก ตูนิเซีย และมอริเตเนีย ในปี 2564 และคาดการณ์สภาวะเศรษฐกิจปี 2565 โดยรวบรวมจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ อาทิ ธนาคารโลก IMF, OECD ธนาคารกลางโมร็อกโก และสำนักข่าวต่าง ๆ ดังนี้

1. โมร็อกโก
   • ภาพรวมเศรษฐกิจในปี 2564 มีการฟื้นตัวดีขึ้นภายหลังจากที่ได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากสถานการณ์ COVID-19 เมื่อปี 2563 โดยธนาคารโลกประมาณการณ์ว่าอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของโมร็อกโกในปี 2564 อยู่ในอัตราร้อยละ 5.3 (ในขณะที่ธนาคารกลาง Al Maghrib ประมาณการณ์อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของโมร็อกโกอยู่ในอัตราร้อยละ 6.7) โดยมีการเติบโตที่ดีในสาขาการเกษตรและการส่งออกในบางสาขา อย่างไรก็ดี ภาคบริการยังไม่ฟื้นตัวโดยเฉพาะในสาขาการท่องเที่ยว ในขณะเดียวกันการใช้จ่ายในภาครัฐเพิ่มขึ้นโดยส่วนหนึ่งเป็นมาตรการในแก้ไขผลกระทบจาก COVID-19 อัตราการขาดดุลอยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 6.7 ของ GDP) ส่วนหนึ่งเป็นผลจากรายได้จากการเก็บภาษี อัตราเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 1.3 (จากปีก่อนหน้านี้ร้อยละ 0.7)

• การค้าระหว่างประเทศ มูลค่าการนำเข้าสินค้าในโมร็อกโกมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นเนื่องจากอุปสงค์ภายในประเทศรวมถึงการเพิ่มขึ้นของราคาพลังงาน ในขณะที่การส่งออกสินค้าบางรายการสามารถกลับมาสู่ในระดับก่อนเกิดสถานการณ์ COVID-19 อาทิ สินค้ายานยนต์เนื่องจากการฟื้นตัวของตลาดยุโรป โดยในช่วง 11 เดือนแรกของปี 2564 โมร็อกโกขาดดุลการค้าต่างประเทศ 181.05 ล้านดีร์ฮาม (เพิ่มขึ้นร้อยละ 26.4 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2563) โดยสินค้าที่มีการนำเข้าเพิ่มสูงขึ้น อาทิ สินค้าอุปโภคบริโภค รถยนต์สำหรับการท่องเที่ยว ยาและเวชภัณฑ์ซึ่งรวมถึงวัคซีน ก๊าซธรรมชาติและน้ำมัน ในขณะที่สินค้าที่มีการส่งออกในระดับดี ได้แก่ ฟอสเฟตและผลิตภัณฑ์ ยานยนต์ สินค้าเกษตร ประมง และอุตสาหกรรมการเกษตร

• การลงทุนระหว่างประเทศ เมื่อเดือน ต.ค. 2564 โมร็อกโกได้ประกาศนโยบาย “MoroccoNow” เพื่อส่งเสริมให้โมร็อกโกเป็นแหล่งลงทุนชั้นนำ และดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศในฐานะเป็น hub ของแอฟริกา โดยใช้แนวทาง one-stop service ให้ศูนย์ส่งเสริมการลงทุนระดับภูมิภาค (Investment Regional Center) เป็นหน่วยงานอำนวยความสะดวกให้แก่นักลงทุน ปรับกฎระเบียบให้การโอนเงินไปต่างประเทศสะดวกยิ่งขึ้น และปรับแนวทางการให้บริการภาครัฐไปสู่รูปแบบดิจิทัลเพิ่มขึ้น ในช่วง 8 เดือนแรกของปี 2564 โมร็อกโกได้รับการลงทุนจากต่างประเทศ (FDI) 12.56 พันล้านดีร์ฮาม (หรือ 43.96 พันล้านบาท เพิ่มขึ้นร้อยละ 16.9 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้านี้) การลงทุนของโมร็อกโกในต่างประเทศ 12.20 พันล้านดีร์ฮาม (หรือ 42.7 พันล้านบาท)

• ดัชนีทางสังคม อัตราการว่างงานในโมร็อกโกเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 12.5 ในช่วงไตรมาสแรกของปี2564 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2563 (เดิมร้อยละ 10.5) โดยเพิ่มขึ้นทั้งในเขตชนบทและในเขตเมือง ในเขตชนบทมีอัตราการว่างงานร้อยละ 5.3 ต่ำกว่าเขตเมืองซึ่งมีอัตราการว่างงานร้อยละ 17.1 เนื่องจากภาคเกษตรกรรมยังเติบโตได้ดี อัตราความยากจนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 3.3 ในปี 2563 เป็นร้อยละ 3.6 ในปี 2564 โดยคาดการณ์ว่าประชากรจำนวน 9 ล้านคน (จากประมาณ 36 ล้านคน) อยู่ในภาวะความยากจน     

• การปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคม นอกจากการประกาศใช้แผน New Development Model เมื่อ เม.ย. 2564 ซึ่งมีเป้าหมายในการปฏิรูปทุกภาคส่วนของโมร็อกโก มุ่งเพิ่ม GDP per capita เป็นสองเท่าภายในปี 2578 (ค.ศ. 2035) แล้ว เมื่อ ม.ค. 2565 โมร็อกโกยังประกาศใช้แผนฉุกเฉินเพื่อช่วยเหลือภาคการท่องเที่ยวที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา โดยการจัดสรรงบประมาณช่วยเหลือ 1 พันล้านดีร์ฮาม (ประมาณ 3.5 พันล้านบาท) ให้แก่ผู้ประกอบการในสาขาโรงแรม ให้เงินช่วยเหลือพนักงานในสาขาการท่องเที่ยว การขนส่งเกี่ยวกับการท่องเที่ยว และภัตตาคาร ในช่วงไตรมาสแรกของปี 2565 ยกเว้นการจ่ายค่าประกันสังคม ให้สิทธิพักการชำระหนี้ธนาคารเป็นเวลา 1 ปี เป็นต้น

• คาดการณ์สภาพเศรษฐกิจในปึ 2565 ธนาคารโลกประเมินว่าอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของโมร็อกโกในปี 2565 จะลดลงมาอยู่ที่ระดับร้อยละ 3.2 เนื่องจากคาดว่าผลผลิตจากภาคเกษตรกรรมจะไม่อยู่ในระดับดีเท่ากับปี 2564 ภาคธุรกิจยังได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 รวมถึงผลกระทบจากการระบาดของสายพันธุ์ Omicron

• ความสัมพันธ์ทางการค้ากับไทย ในช่วง ม.ค. - พ.ย. 2564 การค้าไทย-โมร็อกโก เริ่มฟื้นตัวดีขึ้นเมื่อเทียบกับช่วง 2 ปีก่อนหน้านี้ โดยมีการขยายตัวร้อยละ 19.77 มูลค่าการค้าทวิภาคี 4,826.78 ล้านบาท โดยไทยส่งออก 3,077.59 ล้านบาท และนำเข้า 1,749.20 ล้านบาท สินค้าส่งออกสำคัญของไทยไปโมร็อกโกเป็นสินค้าอุตสาหกรรม อาทิ รถยนต์ อุปกรณ์และส่วนประกอบ ตู้เย็น ตู้แช่แข็งและส่วนประกอบ ผลิตภัณฑ์ยาง เครื่องปรับอากาศและส่วนประกอบ โดยมีสินค้าเกษตรประเภทเดียว คือ ข้าว ที่มีมูลค่าการส่งออกอยู่ใน 10 อันดับแรก มูลค่าการส่งออก 82.33 ล้านบาท (ขยายตัวร้อยละ 2.67 เมื่อเทียบกับปี 2563) ในส่วนสินค้านำเข้าจากโมร็อกโกส่วนใหญ่เป็นสินค้าอุตสาหกรรมเช่นกัน โดยมีสินค้าเกษตรอยู่ในลำดับต้น 2 ชนิด คือ สัตว์น้ำสด แช่เย็น แช่แข็ง แปรรูปและกึ่งสำเร็จรูป ซึ่งมีมูลค่าการนำเข้าลำดับแรก 347.20 ล้านบาท และพืชและผลิตภัณฑ์จากพืช มูลค่าการนำเข้า 9.40 ล้านบาท นอกจากนี้ ยังมีสินค้านำเข้าบางรายการที่มีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 100 ได้แก่ เคมีภัณฑ์ (320.78 ล้านบาท) สินแร่โลหะอื่น ๆ เศษโลหะและผลิตภัณฑ์ (30.87 ล้านบาท) ลวดและสายเคเบิล (6.03 ล้านบาท) ผลิตภัณฑ์ทำจากพลาสติก (3.89 ล้านบาท)

2. ตูนิเซีย
   • ภาพรวมเศรษฐกิจในปี 2564 มีการฟื้นตัวได้ช้าหลังจากที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์COVID-19 โดย IMF และ OECD ประมาณการณ์อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของตูนิเซียในอัตราร้อยละ 3 อัตราเงินเฟ้อยังอยู่ในระดับใกล้เคียงจากปีก่อนหน้าที่ระดับร้อยละ 5.7 (ปี 2563 อยู่ที่ระดับร้อยละ 5.6) และคาดว่าอัตราหนี้สาธารณะจะแตะที่ระดับร้อยละ 90 ของ GDP ในปี 2564

• การค้าระหว่างประเทศ ตูนิเซียขาดดุลการค้าต่างประเทศ 12 พันล้านดีนาร์ (หรือ 137.32 พันล้านบาท เพิ่มขึ้นร้อยละ 18 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว ณ เดือน ก.ย. 2564) การส่งออกมีอัตราเติบโตดีขึ้นร้อยละ 22 มูลค่าการส่งออกรวม 33.6 พันล้านดีนาร์ (หรือ 384.51 พันล้านบาท) แต่การนำเข้าก็มีอัตราเพิ่มขึ้นเช่นกันในอัตราร้อยละ 21 มูลค่าการนำเข้ารวม 45.6 พันล้านดีนาร์ (หรือ 521.83 พันล้านบาท) โดยสินค้าส่งออกที่เติบโตได้ดี ได้แก่ สินค้าเกษตรและอุตสาหกรรมการเกษตร สิ่งทอ เสื้อผ้าและเครื่องหนัง และสินค้าอุตสาหกรรม ส่วนสินค้านำเข้าสำคัญ ได้แก่ สินค้าอาหาร

• การลงทุนระหว่างประเทศ มีมูลค่าเพิ่มขึ้น โดย ณ เดือน มิ.ย. 2564 ตูนิเซียได้รับ FDI 538.3 ล้านดีนาร์ (หรือ 6,119.33 ล้านบาท) เพิ่มขึ้นจากช่วงเดียวกันของปี 2563 โดยประเทศผู้ลงทุนสำคัญ ได้แก่ UAE ฝรั่งเศส กาตาร์ อิตาลี และเยอรมนี ส่วนใหญ่เป็นการลงทุนในภาคอุตสาหกรรม รองลงมาคือภาคพลังงานและบริการ  

• ดัชนีทางสังคม อัตราการว่างงานในตูนิเซียในช่วงไตรมาส 3 ของปี 2564 พุ่งสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์ที่ระดับร้อยละ 18.4 (สูงที่สุดนับตั้งแต่ปี 2562) อย่างไรก็ดี อัตราความยากจนมีระดับลดลงอยู่ที่ร้อยละ 17.2 เมื่อเทียบกับปี 2563 ที่พุ่งสูงขึ้นที่ร้อยละ 19.1 ทั้งนี้ ก่อนเกิดสถานการณ์ COVID-19 ตูนิเซียมีอัตราความยากจนที่ร้อยละ 12.7

• คาดการณ์สภาพเศรษฐกิจในปี 2565 IMF คาดการณ์ว่าตูนิเซียจะมีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ร้อยละ 3.3 อัตราเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นเล็กน้อยที่ระดับร้อยละ 6.5 ซึ่งยังขึ้นอยู่กับการบริหารจัดการสถานการณ์ COVID-19 มาตรการในการกระตุ้นพลวัตรทางเศรษฐกิจ การสร้างรายได้และการจ้างงาน รวมถึงการปฏิรูปเศรษฐกิจ

• ความสัมพันธ์ทางการค้ากับไทย ในช่วง ม.ค. - พ.ย. 2564 การค้าไทย-ตูนิเซีย เริ่มฟื้นตัวดีขึ้นเมื่อเทียบกับช่วง 2 ปีก่อนหน้านี้เช่นกัน โดยมีการขยายตัวร้อยละ 14.46 มูลค่าการค้าทวิภาคี 3,298.80 ล้านบาท โดยไทยส่งออก 2,797.79 ล้านบาท และนำเข้า 501.01 ล้านบาท สินค้าส่งออกสำคัญของไทยไปตูนิเซียเป็นสินค้าอุตสาหกรรมเช่นกัน อาทิ รถยนต์ อุปกรณ์และส่วนประกอบ เครื่องยนต์สันดาปภายในแบบลูกสูบและส่วนประกอบ ตู้เย็น ตู้แช่แข็งและส่วนประกอบ โดยมีสินค้าเกษตรประเภทเดียว คือ ข้าว ที่มีมูลค่าการส่งออกอยู่ใน 10 อันดับแรก มูลค่าการส่งออก 190.82 ล้านบาท ซึ่งเป็นมูลค่าที่ลดลงร้อยละ 25.88 เมื่อเทียบกับปี 2563 สินค้าส่งออกจากไทยที่มีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 100 มี 2 รายการ ได้แก่ ตู้เย็น ตู้แช่แข็งและส่วนประกอบ (196.51 ล้านบาท) และเครื่องนุ่งห่ม (36.02 ล้านบาท) ในส่วนสินค้านำเข้าจากตูนิเซียมีผสมกันทั้งสินค้าอุตสาหกรรมและสินค้าเกษตร โดยภาพรวมการนำเข้าจากตูนิเซียมีอัตราลดลง อาทิ เสื้อผ้าสำเร็จรูป สัตว์น้ำสดแช่เย็น แช่แข็ง แปรรูปและกึ่งสำเร็จรูป เครื่องจักรไฟฟ้าและส่วนประกอบ โดยสินค้านำเข้าบางรายการมีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 100 ได้แก่ ส่วนประกอบและอุปกรณ์ยานยนต์ (35.24 ล้านบาท) สินแร่โลหะอื่น ๆ เศษโลหะและผลิตภัณฑ์ (25.42 ล้านบาท) เนื้อสัตว์สำหรับการบริโภค (21.21 ล้านบาท) ผลิตภัณฑ์ทำจากพลาสติก (12.59 ล้านบาท)

3. มอริเตเนีย
   • ภาพรวมเศรษฐกิจในปี 2564 ธนาคารโลกประมาณการณ์ว่าอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของมอริเตเนียในช่วงปี 2564-2566 จะอยู่ที่ระดับร้อยละ 4.1 อัตราการขาดดุลงบประมาณในปี 2564 คงที่ร้อยละ 11 ของ GDP ถึงแม้รายได้จากภาคส่วนที่สำคัญ คือ สาขาประมง จะมีมูลค่าลดลงในปี 2564 แต่มีรายได้จากส่วนอื่นมาเพิ่มเติม ได้แก่ รายได้จากการผลิตเหมืองแร่และการค้าระหว่างประเทศ อัตราเงินเฟ้อ ณ เดือน ก.ย. 2564 ร้อยละ 4.7 (เพิ่มสูงขึ้นจากช่วงเดียวกันในปีก่อนหน้า)

• การค้าระหว่างประเทศ จากสถิติล่าสุดในปี 2563 การค้าระหว่างประเทศคิดเป็นร้อยละ 90.7 ของ GDP มีการส่งออกสินค้า 2.8 พันล้าน USD และนำเข้าสินค้า 2.7 พันล้าน USD โดยประเทศที่มอริเตเนียนำเข้าสินค้ารายสำคัญ ได้แก่ สเปน UAE ฝรั่งเศส จีน และเบลเยียม และประเทศที่มอริเตเนียส่งออกสินค้ารายสำคัญ ได้แก่ จีน สวิตเซอร์แลนด์ แคนาดา สเปน และอิตาลี โดยสินค้านำเข้าหลัก อาทิ น้ำมันปิโตรเลียม ข้าวสาลี น้ำตาลอ้อย ในส่วนสินค้าส่งออกหลัก อาทิ เหล็ก ทอง ปลาแช่แข็ง

• การลงทุนระหว่างประเทศ จากสถิติล่าสุดของ UNCTAD ในปี 2563 FDI ในมอริเตเนียเพิ่มขึ้นร้อยละ 1 มูลค่า 1 พันล้าน USD โดยส่วนใหญ่เป็นการลงทุนจากจีน สาขาการลงทุนที่สำคัญ คือ การขุดเจาะน้ำมัน การทำเหมืองแร่เหล็ก ทอง ธุรกิจโทรคมนาคม และการก่อสร้าง

• ดัชนีทางสังคม ธนาคารโลกประเมินว่าดัชนีความยากจนระดับสูง (Extreme poverty) ในปี 2564 อยู่ที่ระดับร้อยละ 6.4 ตลาดแรงงานได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 โดยภายในเมืองหลวง   กรุงนูอาคชอตเป็นพื้นที่ที่มีการหยุดการจ้างงานสูงสุด มีเพียงแรงงานในบางสาขาที่มีรายได้เพิ่มขึ้น อาทิ แรงงานในภาคเกษตร ปศุสัตว์ และการประมง

• คาดการณ์สภาพเศรษฐกิจในปี 2565 IMF ประเมินว่าอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของมอริเตเนียจะอยู่ที่ระดับร้อยละ 5

• ความสัมพันธ์ทางการค้ากับไทย ในช่วง ม.ค.-พ.ย. 2564 การค้าไทย-มอริเตเนียลดลงร้อยละ38.25 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2563 มูลค่าการค้าทวีภาคี 361.03 ล้านบาท โดยไทยส่งออก 360.82 ล้านบาท และนำเข้า 0.22 ล้านบาท สินค้าส่งออกสำคัญของไทยไปมอริเตเนียมีลักษณะผสมกันระหว่างสินค้าเกษตรและสินค้าอุตสาหกรรม โดยสินค้าส่งออกสำคัญจากไทย คือ ข้าว (103.36 ล้านบาท) ซึ่งอัตราการส่งออกลดลงร้อยละ 66.03 ในขณะที่มีสินค้าบางรายการที่มีอัตราการขยายตัวมากกว่าร้อยละ 100 ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ยาง (9.06 ล้านบาท) ตู้เย็น ตู้แช่แข็งและส่วนประกอบ (4.10 ล้านบาท) และเครื่องจักรกลและส่วนประกอบ (2.28 ล้านบาท) ในขณะที่สินค้านำเข้าจากมอริเตเนียมีเพียงบางรายการ ได้แก่ แผงวงจรไฟฟ้า สื่อบันทึกข้อมูล ภาพ เสียง เครื่องเพชรพลอย อัญมณี เงินแท่งและทองคำ สิ่งพิมพ์ เครื่องใช้เบ็ดเตล็ด ผลิตภัณฑ์ทำจากพลาสติก

4. สรุปภาพรวมโมร็อกโก ตูนิเซีย มอริเตเนีย

สรุปภาพรวมดัชนีเศรษฐกิจที่สำคัญของทั้งสามประเทศข้างต้นได้ดังนี้

แหล่งข้อมูล

https://www.challenge.ma/peche-la-valeur-des-produits-commercialises-est-en-hausse-en-2021-230820/

https://medias24.com/2021/12/31/commerce-exterieur-bonne-performance-a-lexport-tire-par-les-phosphates-et-lautomobile/

https://www.moroccoworldnews.com/2021/05/341321/hcp-increase-of-2-in-unemployment-rate-at-start-of-2021

https://fr.le360.ma/economie/tourisme-un-plan-durgence-de-2-milliards-de-dirhams-et-cinq-nouvelles-mesures-de-soutien-au-secteur-253307

https://lapresse.tn/119300/retrospective-2021-de-leconomie-tunisienne-une-annee-eprouvante/#:~:text=A%20fin%20septembre%202021%2C%20le,la%20m%C3%AAme%20p%C3%A9riode%20en%202020.&text=Sur%20l'ann%C3%A9e%20pleine%2C%20le,5%25%20par%20rapport%20%C3%A0%202020.

https://afrique.latribune.fr/think-tank/tribunes/2021-10-19/investissements-etrangers-au-maroc-des-reformes-legales-qui-renforcent-l-attractivite-894349.html

https://www.mapnews.ma/en/actualites/economy/moroccos-fdi-flow-169-august

https://tradingeconomics.com/tunisia/foreign-direct-investment

https://www.investmentmonitor.ai/tunisia/the-state-of-play-fdi-in-tunisia

https://tradereport.moc.go.th/TradeThai.aspx

https://www.worldbank.org/en/country/mauritania/overview#1

http://essahraa.net/fr/html/12132021-1304#:~:text=L'inflation%20est%20pass%C3%A9e%20de,24%20et%2029%20novembre%20dernier.

https://databank.worldbank.org/data/download/poverty/987B9C90-CB9F-4D93-AE8C-750588BF00QA/AM2020/Global_POVEQ_MRT.pdf

https://www.lloydsbanktrade.com/en/market-potential/mauritania/trade-profile

https://www.fellah-trade.com/fr/export/carte-atlas/mauritanie/investir